Spektrum CHAD
Choroba afektywna dwubiegunowa CHAD to choroba psychiczna, która powoduje dramatyczne zmiany nastroju, energii i zdolności jasnego myślenia. Osoby z chorobą afektywną dwubiegunową doświadczają skrajnych nastrojów – znanych jako mania i depresja – które różnią się od typowych „wzlotów” i „upadków”, których doświadcza większość ludzi. Średni wiek zachorowania to około 25 lat, ale może wystąpić u nastolatków, a rzadziej w dzieciństwie. Choroba dotyka w równym stopniu mężczyzn i kobiety.
Nieleczona choroba afektywna dwubiegunowa zwykle się pogarsza. Jednak przy dobrym planie leczenia obejmującym farmakoterapię, psychoterapię, zdrowy tryb życia i wczesną identyfikację objawów, wiele osób z tą chorobą funkcjonuje prawidłowo. Objawy i ich nasilenie mogą się różnić. Osoba z chorobą afektywną dwubiegunową może mieć wyraźne stany maniakalne lub depresyjne, ale może również mieć dłuższe okresy – czasami lata – bez objawów. Osoba może również doświadczać obu skrajności jednocześnie lub w szybkiej sekwencji. Ciężkie epizody manii lub depresji dwubiegunowej mogą obejmować objawy psychotyczne, takie jak omamy lub urojenia. Zwykle objawy psychotyczne odzwierciedlają skrajny nastrój danej osoby. Osoby z chorobą afektywną dwubiegunową, które mają objawy psychotyczne, mogą zostać błędnie zdiagnozowane jako chore na schizofrenię.
Mania. Aby zdiagnozować chorobę afektywną dwubiegunową, osoba musi przeżyć przynajmniej jeden epizod manii lub hipomanii. Hipomania to łagodniejsza forma manii, która nie obejmuje epizodów psychotycznych. Osoby z hipomanią często mogą dobrze funkcjonować w sytuacjach społecznych lub w pracy. Niektóre osoby z chorobą afektywną dwubiegunową będą miały epizody manii lub hipomanii wielokrotnie przez całe życie; inni mogą ich doświadczać rzadko. Chociaż osoba z chorobą afektywną dwubiegunową może uznać podwyższony nastrój manii za pociągający – zwłaszcza jeśli pojawia się po depresji – „haj” nie zatrzymuje się na komfortowym lub kontrolowanym poziomie. Nastrój może szybko stać się bardziej drażliwy, zachowanie bardziej nieprzewidywalne, a osąd bardziej zaburzony. W okresach manii chorzy często zachowują się impulsywnie, podejmują lekkomyślne decyzje i ryzykowne działania i przez większość czasu są nieświadomi negatywnych konsekwencji swoich działań. W przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej samobójstwo jest stale obecnym zagrożeniem, niektórzy chorzy popełniają je nawet w stanach maniakalnych.
Depresja. „Dołki” depresji dwubiegunowej są często tak wyniszczające, że doświadczający jej chorzy mogą nie być w stanie wstać z łóżka. Zazwyczaj osoby doświadczające epizodu depresyjnego mają trudności z zasypianiem i utrzymaniem snu, podczas gdy inni śpią znacznie więcej niż zwykle. Kiedy ludzie są w depresji, nawet drobne decyzje, takie jak co zjeść na obiad, mogą być przytłaczające. Mogą mieć obsesje na punkcie poczucia straty, osobistej porażki, poczucia winy lub bezradności; to negatywne myślenie może prowadzić do myśli samobójczych. Aby postawić diagnozę, objawy depresji, które utrudniają funkcjonowanie danej osoby muszą być obecne prawie codziennie przez okres co najmniej dwóch tygodni. Depresja związana z chorobą afektywną dwubiegunową może być trudniejsza do leczenia i wymagać indywidualnego planu leczenia.
Przyczyny
- Genetyka. Szanse na rozwój choroby afektywnej dwubiegunowej są zwiększone, jeśli rodzice lub rodzeństwo dziecka mają tę chorobę, jednak rola genetyki nie jest absolutna: dziecko z rodziny z historią choroby afektywnej dwubiegunowej może nigdy nie rozwinąć tej choroby. Badania bliźniąt jednojajowych wykazały, że nawet jeśli u jednego z bliźniąt rozwinie się zaburzenie, u drugiego nie.
- Stres. Stresujące wydarzenia, takie jak śmierć w rodzinie, choroba, trudny związek, rozwód lub problemy finansowe mogą wywołać epizod maniakalny lub depresyjny. Tak więc radzenie sobie ze stresem może również odgrywać rolę w rozwoju choroby.
- Struktura i funkcja mózgu. Skany mózgu nie mogą zdiagnozować choroby afektywnej dwubiegunowej, jednak naukowcy zidentyfikowali subtelne różnice w średniej wielkości lub aktywacji niektórych struktur mózgu u osób z chorobą afektywną dwubiegunową.
Diagnoza
CHAD diagnozuje specjalista psychiatra po wykluczeniu chorób, które mogą przypominać zaburzenie, takie jak np. nadczynność tarczycy. Również przyjmowanie niektórych leków, takich jak np. sterydów może naśladować objawy CHAD.
nami.org
Joanna miała 28 lat, była wysportowana, atrakcyjna i w kompletnej rozsypce emocjonalnej, kiedy po raz pierwszy zgłosiła się do gabinetu. Jej życie toczyło się zgodnie z założonym planem, dopóki nie rozpoczęła studiów na Akademii Sztuk Pięknych. Pierwszy rok wypełniony był imprezami studenckimi, mnóstwem nowych przyjaciół i alkoholu. Pierwszy semestr udało jej się jeszcze zaliczyć, w drugim oblała prawie każdy przedmiot. Kiedy wróciła do domu na wakacje była wyczerpana, bezsilna i nienawidziła siebie. Tego lata przez większość czasu spała. Popadała w coraz głębszą depresję, ostatecznie zrezygnowała ze studiów i pod koniec wakacji po raz pierwszy próbowała popełnić samobójstwo. Jej rodzice desperacko szukali pomocy i początkowo skontaktowali się z lekarzem rodzinnym. Lekarz rodzinny przepisał jej antydepresant, który na początku działał naprawdę dobrze – jej nastrój się poprawił, przestała tak dużo spać i przestała mieć myśli o odebraniu sobie życia. Pod koniec września Joanna funkcjonowała już naprawdę dobrze i zdecydowała się rozpocząć studia na Wydziale Pielęgniarskim Uniwersytetu Medycznego w rodzinnym mieście. Nadal miewała okresy, w których jej nastrój i energia były obniżone, kiedy ograniczała swoje życie towarzyskie i więcej spała, ale ostatecznie ukończyła licencjat i rozpoczęła studia magisterskie. Radziła sobie całkiem nieźle aż do ostatniego semestru, kiedy to popadła w ciężką depresję i powróciły myśli samobójcze. Skonsultowała się ze swoim lekarzem rodzinnym, który zasugerował jej zwiększenie dawki leku przeciwdepresyjnego, co też zrobiła. Na początku było lepiej. Z entuzjazmem ukończyła ostatni semestr i podjęła pierwszą pracę jako pielęgniarka w szpitalu. Kontynuując przyjmowanie większej dawki antydepresantu nabierała coraz większej energii. Odkryła, że potrzebuje znacznie mniej snu, może spać 2-3 godziny w nocy i następnego dnia czuje się dobrze. Zaangażowała się w swoją pracę, uznawała ją za bardzo satysfakcjonującą, brała dodatkowe dyżury, mogła pracować kilka dni pod rząd bez wypoczynku. Jednak po kilku tygodniach niespania prawie w ogóle i pracy 70-80 godzin tygodniowo, stała się coraz bardziej niespokojna, drażliwa i impulsywna. Kupiła mieszkanie, które nie mieściło się w jej przedziale cenowym a potem zaciągnęła znaczną sumę zadłużenia na karcie kredytowej wyposażając je. Zerwała ze swoim chłopakiem, z którym była od 3 lat, chociaż tak naprawdę nie wiedziała dlaczego i zaczęła umawiać się na randki z przypadkowymi mężczyznami. Kiedy została zwolniona z pracy za podanie niewłaściwego leku, co spowodowało poważne szkody zdrowotne u pacjenta, wszystko się zawaliło. Pogrążyła się z powrotem w głębokiej depresji i niemal nieustannie nękały ją myśli samobójcze. Wtedy przyszła do mnie. Wyjaśniłam Joannie, że wahania nastroju, których doświadczała w ciągu ostatnich kilku lat były spowodowane Chorobą afektywną dwubiegunową i że antydepresant, choć początkowo pomocny, w rzeczywistości pogorszył jej stan wyzwalając manię. Dzięki odpowiednim lekom zwanym stabilizatorami nastroju Joanna była w stanie uzyskać trwałą stabilizację nastroju. Teraz zna wyzwalacze, które wywołują u niej wahania nastroju (alkohol, brak snu, nadmierna praca, przyjmowanie tylko leków przeciwdepresyjnych) i stara się zachować równowagę pamiętając o tych wyzwalaczach. Na naszym ostatnim spotkaniu powiedziała mi, że od wielu miesięcy nie miała myśli samobójczych i w przyszłym miesiącu wychodzi za mąż za kogoś, z kim jest w stałym związku od ponad roku.