Spektrum autyzmu
Podstawowe objawy autyzmu:
- Zaburzenia w sferze komunikacji i interakcji społecznych.
- Ograniczone, powtarzalne i dysfunkcyjne zachowania.
Objawy pojawiają się we wczesnym dzieciństwie (choć mogą pozostać nierozpoznane), trwają i zaburzają codzienne funkcjonowanie.
Dzieci i dorośli z autyzmem przejawiają:
Trudności z komunikacją werbalną i niewerbalną. Na przykład mogą nie rozumieć lub niewłaściwie używać:
- Języka mówionego (około jedna trzecia osób z autyzmem nie mówi)
- Gestów
- Kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy
- Tonu głosu
- Wyrażeń, które nie mają być brane dosłownie
Zaburzenia interakcji społecznych, obejmujące trudności z:
- Rozpoznawaniem emocji i intencji u innych
- Rozpoznawaniem własnych emocji
- Wyrażaniem emocji
- Kontaktem emocjonalnym z innymi osobami
- Odnalezieniem się w sytuacjach społecznych
- Zmianą tematu w rozmowie
- Zachowaniem odpowiedniej odległości między ludźmi
Zachowania ograniczone i powtarzalne:
- Powtarzające się ruchy ciała np. kołysanie, trzepotanie rękami, kręcenie się „w kółko”, bieganie tam i z powrotem
- Powtarzające się ruchy przedmiotami np. kręcenie kołami, potrząsanie kijami, przerzucanie dźwigni
- Wpatrywanie się w światła lub obracające się przedmioty, zachowania rytualne np. ustawianie obiektów w szeregu, wielokrotne dotykanie obiektów w ustalonej kolejności, wąskie lub skrajne zainteresowania konkretnymi tematami, potrzeba niezmiennej rutyny, opór przed zmianą np. ten sam rozkład dnia, menu posiłków, ubrania, droga do szkoły.
Wiele osób z autyzmem przejawia zaburzenia sensoryczne. Zazwyczaj wiąże się to z nadmierną lub zbyt małą wrażliwością na dźwięki, światło, dotyk, smaki, zapachy, ból i inne bodźce. Autyzm wiąże się również z wysokimi wskaźnikami niektórych schorzeń fizycznych i psychicznych.
Antek został zdiagnozowany na spektrum autyzmu, gdy miał 4 lata. Od tego czasu poddany był kompleksowej terapii: psychologicznej indywidualnej i grupowej, logopedycznej, pedagogicznej, integracji sensorycznej oraz innym, które przynosiły zadowalające rezultaty. Funkcjonował prawidłowo do ukończenia szkoły podstawowej. Kiedy przyszedł do mnie miał 14 lat i właśnie rozpoczął szkołę średnią. Objęty był kształceniem specjalnym. Był lubiany przez swoich rówieśników i dobrze dogadywał się ze swoimi nauczycielami. Jednak w ciągu ostatnich kilku miesięcy częściej niż dotychczas pojawiały się zaburzenia zachowania włącznie z agresją słowną a czasami także fizyczną w stosunku do rodziców oraz rówieśników. Antek stał się niezwykle emocjonalny, czasem zły, czasem płaczliwy, kiedy sprawy nie szły po jego myśli. Miał problemy ze snem, wzrosła także częstotliwość i intensywność trzepotania rękami. Został również przyłapany na okłamywaniu swojej mamy przy kilku różnych okazjach, co zdecydowanie nie pasowało do jego charakteru.
Gdy dzieci wchodzą w wiek nastoletni i dojrzewają, często pojawiają się zaburzenia zachowania i emocji. Dotyczy to również dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Wahania i zmiany hormonalne niewątpliwie przyczyniły się do ostatnich problemów behawioralnych i emocjonalnych Antka i postanowiliśmy zastosować małe dawki leków, aby poprawić jego kontrolę impulsów i regulację emocji.
Chociaż nie ma specyficznych leków, które leczyłyby zaburzenia ze spektrum autyzmu, niektóre leki i terapia psychologiczna mogą być pomocne w radzeniu sobie z wieloma ograniczającymi zachowaniami i problemami, które pojawiają się, szczególnie w okresie dojrzewania. Ważne jest również, aby pamiętać, że nastolatkowie z autyzmem mogą również doświadczać epizodów depresji, lęku i innych problemów ze zdrowiem psychicznym, które należy leczyć tak jak u każdego prawidłowo rozwijającego się młodego człowieka.