Spectrum autyzmu
Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) to niepełnosprawność rozwojowa spowodowana różnicami w budowie i funkcjonowaniu mózgu. Osoby z ASD często mają problemy z komunikacją werbalną i pozawerbalną, interakcjami społecznymi oraz ograniczonymi lub powtarzalnymi zachowaniami lub zainteresowaniami. Osoby z ASD mogą mieć także różne sposoby uczenia się, poruszania lub zwracania na siebie uwagi.
Umiejętności komunikacji i interakcji społecznych
Umiejętności komunikacji i interakcji społecznych mogą stanowić wyzwanie dla osób z ASD, przykłady zaburzeń komunikacji i interakcji społecznych związanych z ASD przejawiają się tak, że dziecko
- Unika lub nie utrzymuje kontaktu wzrokowego
- Nie reaguje na imię do 9 miesiąca życia
- Wyrazem twarzy nie ujawnia emocji takich jak radość, smutek, złość i zaskoczenie w wieku 9 miesięcy
- Nie gra w proste interaktywne gry, takie jak „kosi-kosi-łapci” do 12 miesiąca życia
- Używa niewielu lub żadnych gestów do 12 miesiąca życia (na przykład nie macha na pożegnanie)
- Nie dzieli się zainteresowaniami z innymi do 15 miesiąca życia (na przykład nie pokazuje ci przedmiotu, który mu się podoba)
- Nie wskazuje aby pokazać Ci coś ciekawego do 18 miesiąca życia
- Nie zauważa, kiedy inni są zranieni lub zdenerwowani do 24 miesiąca życia
- Nie zauważa innych dzieci i nie dołącza do nich w zabawie do 36 miesiąca życia
- Nie udaje, że jest kimś innym, jak np. nauczycielem lub rodzicem, podczas zabawy do 48 miesiąca życia
- Nie śpiewa, nie tańczy ani nie gra dla Ciebie przed 60 miesiącem życia
Ograniczone lub powtarzające się zachowania lub zainteresowania
Osoby z ASD mają zachowania lub zainteresowania, które mogą wydawać się niezwykłe. Przykłady ograniczonych lub powtarzających się zachowań i zainteresowań związanych z ASD mogą przejawiać się tak, że dziecko
- Ustawia w kolejce zabawki lub inne przedmioty i denerwuje się, gdy zmienia się ich kolejność
- Wielokrotnie powtarza słowa lub frazy (tzw. echolalia)
- Bawi się zabawkami za każdym razem tak samo
- Koncentruje się na częściach przedmiotów (np. kołach)
- Denerwuje się drobnymi zmianami
- Ma obsesyjne zainteresowania
- Musi przestrzegać określonych czynności rutynowych
- Trzepocze rękami, kołysze ciałem lub kręci się w kółko
- Ma nietypowe reakcje na dźwięk, zapach, smak, wygląd lub dotyk
Inne cechy
Większość osób z ASD przejawia także inne związane z tym zaburzeniem cechy. Mogą to być
- Opóźnione umiejętności językowe
- Opóźnione umiejętności ruchowe
- Opóźnione umiejętności poznawcze lub uczenia się
- Zachowanie nadpobudliwe, impulsywne i/lub nieuważne
- Padaczka
- Niezwykłe nawyki żywieniowe i spania
- Problemy żołądkowo-jelitowe (na przykład zaparcia)
- Niezwykły nastrój lub reakcje emocjonalne
- Lęk, niepokój lub nadmierne zamartwienie się
- Brak lęku lub nadmierny lęk niż oczekiwano
Ważne jest, aby pamiętać, że dzieci z ASD mogą nie mieć wszystkich lub żadnego z zachowań wymienionych tutaj jako przykłady.
https://www.cdc.gov/ncbddd/autism/signs.html
Olek miał 18 miesięcy, kiedy jego pediatra po raz pierwszy zdiagnozował u niego zaburzenie ze spektrum autyzmu. Jego rodzice natychmiast rozpoczęli kompleksową terapię a Olek radził sobie bardzo dobrze. Uczęszczał teraz do drugiej klasy publicznej szkoły podstawowej, objęty był kształceniem specjalnym, miał przyznanego nauczyciela wspomagającego na wszystkich zajęciach lekcyjnych. Przez ostatnie kilka miesięcy, zanim się poznaliśmy, Olek zmagał się z coraz bardziej agresywnymi zachowaniami wobec swojego młodszego brata, matki i ojca, a nawet wobec rówieśników i nauczycieli w szkole. Jego zachowania agresywne zwykle polegały na uderzaniu, popychaniu, gryzieniu lub kopaniu, niejednokrotnie jego ojciec obawiał się, że wykopie szybę samochodu podczas jazdy. Czasami Olek wydawał się zdenerwowany, zanim stał się agresywny, innym razem był spokojny i pogodny a agresja pojawiała się bardzo nieoczekiwanie. Jego rodzice, co zrozumiałe, byli przygnębieni tym nowym zachowaniem i szczególnie martwili się, że poważnie skrzywdzi kolegę z klasy lub brata.
Agresywne zachowania są powszechne u dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, zwłaszcza gdy zaczynają dojrzewać. Często zachowania te są trudne do kontrolowania za pomocą samych strategii modyfikacji zachowania i wtedy leki pomagające w kontroli impulsów i regulacji emocji mogą być bardzo korzystne. W przypadku Olka podaliśmy mu niewielką dawkę leku, aby zmniejszyć jego impulsywność i w ciągu kilku tygodni jego agresja znacznie się zmniejszyła, zarówno pod względem częstotliwości, jak i intensywności. Jego terapeuta behawioralny powiedział rodzicom, że Olek „wrócił na ścieżkę terapii” a nauczyciel wspomagający zgłosił znaczną poprawę funkcjonowania w szkole.