Spektrum CHAD
Choroba afektywna dwubiegunowa (CHAD), charakteryzująca się skrajnymi zmianami nastroju dotyka około 1,5 % dorosłych osób. Mężczyźni i kobiety są dotknięci w bardzo podobnym stopniu. Występuje częściej u osób, które mają bliskiego krewnego, takiego jak rodzic lub rodzeństwo, który również cierpi na tę chorobę. Choroba afektywna dwubiegunowa jest najczęściej diagnozowana u dorosłych i nastolatków, ale coraz częściej diagnozuje się tę chorobę u dzieci. Diagnoza zaburzenia u dzieci pozostaje kontrowersyjnym tematem w środowisku medycznym.
Brak snu, nadmierne spożywanie alkoholu lub narkotyków oraz stres zostały zidentyfikowane jako częste czynniki wywołujące objawy CHAD.
Kobiety częściej niż mężczyźni doświadczają szybkiej zmiany stanów maniakalnych i depresyjnych, a kobiety częściej doświadczają stanów depresyjnych niż mężczyźni.
Charakterystyczną cechą choroby afektywnej dwubiegunowej jest doświadczanie wahań nastroju pomiędzy okresami skrajnego szczęścia i intensywnego smutku. Sporadyczne wahania nastroju nie są oczywiście niczym niezwykłym dla większości ludzi, ale osoby cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową doświadczają głębokich wahań nastroju, które istotnie zakłócają ich codzienne funkcjonowanie.
Choroba afektywna dwubiegunowa wywołuje nastroje, które wahają się od skrajnej manii po ciężką depresję. Stany maniakalne i depresyjne mogą trwać kilka miesięcy lub latami, a pomiędzy epizodami chory może odczuwać względnie „normalne” nastroje. W niektórych przypadkach nastroje mogą zmieniać się często i gwałtownie, z kilkoma epizodami występującymi w ciągu jednego roku. Możliwe jest również doświadczanie obu skrajności jednocześnie.
Objawy epizodu maniakalnego obejmują:
- Podwyższony, ekspansywny lub drażliwy nastrój.
- Przesadna samoocena lub postawa wielkościowa.
- Zmniejszona potrzeba snu.
- Przymus mówienia lub większa niż zwykle „rozmowność”.
- Gonitwa myśli lub subiektywne odczucie gonitwy myśli.
- Łatwe rozpraszanie uwagi.
- Zwiększenie aktywności skierowanej na cel (społecznej, w pracy, w szkole albo seksualnej) lub pobudzenie psychoruchowe.
- Nadmierne zainteresowanie aktywnościami o dużym potencjale wywoływania szkodliwych konsekwencji (niepohamowane zakupy, nierozsądne inwestycje, nierozważne kontakty seksualne).
Objawy epizodu depresyjnego obejmują:
- Obniżony nastrój utrzymujący się przez większą część dnia, prawie każdego dnia (poczucie smutku, pustki lub braku nadziei, u dzieci i osób dorastających nastrój może być drażliwy).
- Znaczne zmniejszenie zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności w stosunku do wszystkich lub prawie wszystkich aktywności, utrzymujące się przez większą część dnia, niemal każdego dnia).
- Niezamierzony znaczący spadek lub przyrost masy ciała albo zmniejszenie lub zwiększenie apetytu.
- Bezsenność, lub nadmierna senność niemal każdego dnia
- Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe niemal każdego dnia.
- Zmęczenie lub poczucie braku energii niemal każdego dnia.
- Poczucie braku własnej wartości lub nieadekwatne, nadmierne poczucie winy występujące niemal każdego dnia
- Zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji albo brak zdecydowania, utrzymujące się niemal każdego dnia.
- Nawracające myśli o śmierci, nawracające myśli samobójcze bez określonego planu działania, próby samobójcze lub określony plan popełnienia samobójstwa.
Leczenie
Wiele różnych leków może być stosowanych do leczenia i radzenia sobie z objawami choroby afektywnej dwubiegunowej, a indywidualne plany leczenia zależą od konkretnych objawów, jakie przedstawia dany chory.
- Stabilizatory nastroju. Leki stabilizujące nastrój powszechnie przepisywane w chorobie afektywnej dwubiegunowej obejmują lit, kwas walproinowy, karbamazepinę i lamotryginę oraz atypowe leki przeciwpsychotyczne. Powszechnie przepisywane leki przeciwpsychotyczne to kwetiapina, olanzapina, arypiprazol, risperidon, klozapina, zyprazydon, lurazydon lub asenapina.
- Antydepresanty. Leki te są zwykle stosowane w leczeniu epizodów depresyjnych u osób chorujących na chorobę afektywną dwubiegunową. Jednak wiadomo, że leki przeciwdepresyjne stosowane same w niektórych przypadkach wywołują epizody maniakalne lub gwałtowne zmiany nastroju, dlatego zwykle stosuje się je w połączeniu z lekami stabilizującymi nastrój lub lekami przeciwpsychotycznymi.
- Leki przeciwlękowe. Leki przeciwlękowe, takie jak benzodiazepiny, są czasami stosowane w leczeniu lęku lub problemów ze snem u osób cierpiących na chorobę afektywną dwubiegunową, zazwyczaj krótkoterminowo.
www.unitedbrainassociation.org/brain-resources/bipolar-disorder/
Zosia miała 16 lat i nie radziła sobie w większości dziedzin swojego życia. Początkowo jej rodzice myśleli, że wahania nastroju u córki to „zwykła burza hormonalna nastolatków”, ale szybko okazało się, że jej objawy były czymś więcej niż typowym buntem nastolatków. Zosia popadała ze skrajności w skrajność – od płaczu, wycofania, spania 16 godzin dziennie i niechęci do kontaktów z rodziną i przyjaciółmi do bycia „wulkanem energetycznym, że trudno jest z nią wytrzymać”, jak podawała jej mama. „Rozpiera ją energia, jest szczęśliwa, cały czas mówi, tak naprawdę nie śpi, jest bardzo towarzyska i wiele czasu spędza poza domem. Rozpoczyna wiele różnych projektów, ale potem, po kilku dniach, jej nastrój się pogarsza, nie kończy tego, co zaczęła i z powrotem przez wiele dni zalega w łóżku.”
Po dokładnym zbadaniu historii rodziny Zosi, stało się dość oczywiste, że dziadek Zosi ze strony matki cierpiał na podobne objawy przez większość swojego życia. „Myślę, że w pewnym momencie był hospitalizowany w Oddziale Psychiatrycznym i powiedziano nam, że ma Zaburzenie maniakalno-depresyjne, ale nie jestem do końca pewna” – powiedziała mi jej matka. Dziadek Zosi tragicznie popełnił samobójstwo, gdy jej matka była nastolatką. Zosia zaprzeczyła, aby kiedykolwiek próbowała popełnić samobójstwo, ale przyznała, że ta myśl przychodzi jej do głowy, gdy czuje się przygnębiona.
Zaburzenia ze spektrum afektywnego dwubiegunowego charakteryzują się znacznymi zmianami nastroju, napędu psychoruchowego, zachowania, snu, apetytu i dotykają ponad 46 milionów ludzi na całym świecie. Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej często rozpoczynają się w okresie dojrzewania i można je pomylić z ADD/ADHD, dużą depresją oraz zaburzeniami zachowania. Historia choroby afektywnej dwubiegunowej w rodzinie Zosi, wcześniej nazywanej zaburzeniem maniakalno-depresyjnym, naraża ją na większe ryzyko rozwoju choroby.
Dzięki zastosowaniu leków, które pomogły ustabilizować nastrój i uregulować sen choroba afektywna dwubiegunowa Zosi uległa znacznej poprawie. Rozpoczęła ona również terapię psychologiczną aby nauczyć się, jak lepiej akceptować i radzić sobie z chorobą. Zaburzenia ze spektrum afektywnego dwubiegunowego można dobrze opanować za pomocą odpowiedniego leczenia. Osoby cierpiące na CHAD potrzebują leków przez całe życie, dlatego ważne jest, aby edukować o tym osobę chorą i członków jej rodziny.